BIM چیست؟ [معرفی جامع Building Information Modeling]

BIM یا Building Information Modeling یک روش مدل سازی اطلاعات ساختمان است که با استفاده از نرم افزارهای خاص، اطلاعات ساختمانی را در قالب مدل های سه بعدی جمع آوری و مدیریت می کند. این روش در صنعت ساختمان و عمران جهت بهبود کیفیت و کاهش هزینه های ساخت و بهره برداری ساختمان استفاده می شود.

در این روش، اطلاعات ساختمان به صورت یکپارچه در یک پایگاه داده جمع آوری می شود و تمامی مراحل ساختمان از طراحی تا ساخت و بهره برداری، با استفاده از این پایگاه داده مدیریت می شوند. به این ترتیب، تمامی اعضای پروژه از جمله مهندسان، معماران، پیمانکاران و مدیران می توانند به راحتی با همکاری در یک محیط مشترک، اطلاعات ساختمانی را مدیریت کنند و با کاهش خطاهای احتمالی، برای بهبود کیفیت کار، هزینه های کمتر و زمان بیشتر از برنامه استفاده کنند.

حواسمان باشد!!!!که BIM یک نرم افزار نیست بلکه یک فرایند است که بر اساس آن نرم افزار های مختلفی تولید شده است.

در حالی که سیستم های CAD، مدل های دو بعدی و سه بعدی می سازند که بین المان های این دو نیز تفاوتی قائل نیستند اما سیستم های BIM، بعد چهارم (بعد زمان) و بعد پنجم (بعد هزینه ها) را نیز شامل می شوند. این سیستم ها به کاربر اجازه می دهند که اطلاعات را هوشمندانه در طول زمان پروژه مدیریت کرده و همینطور فرآیندهایی نظیر برنامه ریزی، طراحی کانسپچوال، طراحی دیتیل و با جزئیات، آنالیز، مستندسازی، تولید، منطق های ساخت، کنش و نگهداری، بازسازی و یا حتی تخریب را به صورت اتوماتیک انجام دهد.
در هر پروژه طراحی و ساخت، تعداد افراد بیشماری در ارتباط با پروژه مشغول فعالیت هستند و در عین حال بی نهایت تعاملات مختلف بین بخش های مختلف می بایست صورت گیرد. این پروژه ها چند محوری هستند و شامل اطلاعاتی می شوند که ضرورتی ندارد تک تک افراد مشغول در پروژه با این اطلاعات درگیر باشند. بنابراین در هر پروژه ای چه کسی مسئول چه بخشی خواهد بود؟ مسئولیت های شما تا کجا پیش خواهد رفت و اینکه اصلا مسئولیت های شما چه زمانی آغاز می شود؟ BIM قادر است که پیچیدگی این پروسه را نظم ببخشد.

مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) فرایندی است که با ایجاد یک مدل هوشمند 3D آغاز می شود و مدیریت ، هماهنگی و شبیه سازی اسناد را در کل چرخه عمر یک پروژه (طرح ، طراحی ، ساخت ، بهره برداری و نگهداری) امکان پذیر می کند.

BIM برای طراحی و مستند سازی طراحی ساختمان و زیرساخت ها استفاده می شود. تمام جزئیات یک ساختمان در BIM مدل شده است. این مدل می تواند برای تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گیرد تا گزینه های طراحی را کشف کند و تجسماتی را ایجاد کند که به ذینفعان کمک می کند تا قبل از ساختن ساختمان به چه شکلی نگاه کنند. سپس از این مدل برای تولید اسناد طراحی برای ساخت و ساز استفاده می شود.

فرآیند های BIM شامل چهار قسمت است:

1) Plan (پیش ساختگی):

پروژه ما را بر اساس داده های واقعی طراحی میکند و برای ما مدلی طبیعی ارائه میکند.مفهوم این موضوع آن است که پیمانکار می‌تواند جهت تحویل بخش‌های مختلف کار، مخصوصاً جهت قسمت‌های تکراری، از تکنیک‌های پیش ساختگی استفاده نماید. بدیهی است پیش ساختگی، متناظر با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر خواهد بود.

2) Design (طراحی):

در طی این مرحله ، طراحی مفهومی ، تجزیه و تحلیل ، جزئیات و مستندات انجام می شود. با استفاده از داده های BIM برای آگاهی از برنامه ریزی و تدارکات شروع می شود. در این قسمت علاوه بر طراحی داخلی و خارجی , ساختمان ما را براساس مصرف انرژی تجزیه و تحلیل میکند.

3) Build (ساخت):

در طی این مرحله، ساخت با استفاده از مشخصات BIM آغازمی شود. تدارکات ساخت و ساز پروژه برای اطمینان از زمانبندی مطلوب و کارایی با بازرگانان و پیمانکارها به اشتراک گذاشته می شود.

4) Operate (اداره کردن):

یکی ازجذابیت‌های استفاده از BIM، مفهوم قابلیت پاسخگویی آن به پروژه «از مرحله گهواره تا گور» است که شامل عملیات بهره‌برداری و نگهداری، پس از پایان پروژه می‌باشد. از آنجایی که مدل BIM در حین ساخت، به‌طور مداوم به روز می‌گردد، بنابراین مدل تحویل داده شده به مهندس مسئول بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات، همان نقشه‌های As Built نهایی خواهند بود. علاوه بر آن، تمام اطلاعات مربوط به محصولات، مصالح و سیستم‌های نصب شده در پروژه، به‌طور مستقیم به دفترچه راهنمای استفاده از آنها، که مورد استفاده مسئول آن قرار می‌گیرد، مرتبط می‌گردد. این جذابیت مدل‌سازی اطلاعات ساختمان باعث شده که استفاده از آن در تعمیر ونگهداری ساختمان حتی در ساختمان‌های موجود که فاقد مدل هستند با انجام اسکن لیزری از ساختمان به خصوص در مورد ساختمان‌های تاریخی مورد توجه قرارگرفته‌است.

نرم‌افزارهای BIM که تاکنون در عرصه جهانی معرفی شده‌اند :

• Revit
• auto cad
• Bently
• ArchiCAD
• MagiCAD
• DigitalProject
• TeklaStructure
• Navis work
• Vico

چرا BIM مهم است؟

طبق اعلام سازمان ملل ، تا سال 2050 جمعیت جهان 9.7 میلیارد نفر خواهد بود. صنعت جهانی AEC باید به دنبال راه های باهوش تر و کارآمد تری برای طراحی و ساخت نه تنها به عنوان ابزاری برای کنار آمدن با تقاضای جهانی ، بلکه به ایجاد فضاهایی باهوش تر و مقاوم تر نیز کمک کند.

BIM نه تنها به تیمهای طراحی و ساختمانی کارآمدتر می دهد ، بلکه به آنها این امکان را می دهد تا داده هایی را که در طی فرایند ایجاد می کنند برای بهره مندی از عملیات و فعالیت های نگهداری از آنها ضبط کنند. به همین دلیل است که دستورات BIM در سراسر جهان در حال افزایش است.

مصارف BIM در ساخت و ساز

حین ساخت

BIM را می توان در هر سه بخش عمران , معماری و سازه  استفاده کرد , این 3 بخش می توانند در طول دوران ساخت تیم های اجرایی را درگیر خود کنند و باعث کاهش سرعت پروژه و در نتیجه افزایش هزینه پروژه شوند ولی با استفاده از تکنولوژی BIM (بیم) و داشتن یک مدل که همه تداخلات آن بر طرف شده و نقشه های کاملی را از کل مسیر پیش رو به ما می دهد قطعا کار ما ساده و سریع تر خواهد کرد.

پس از دوران ساخت

برای هر کدام از ما پیش آمده که حین بازسازی یا خرابی ای کوچک در ساختمانمان نیاز به نقشه های لوله کشی یا نقشه های سیم کشی و … نیاز داشته باشم یا حتی برای یافتن محل چاه فاضلاب مجبور به سعی و خطا شده ایم .

با استفاده از بیم (BIM) به راحتی با داشتن نقشه ها به هر قسمتی که بخواهیم دسترسی خواهیم داشت و بدون سعی و خطا و با کمترین خرابی می توانیم به تاسیسات دسترسی پیدا کنیم و حتی بعدها در مراحل تخریب هم میتوان از این نقشه ها استفاده کرد.

بیم و متره

یکی از فوق العاده ترین مزایای بیم امکان متره گیری است

اگر بخش مدلسازی پروژه را با دقت زیادی انجام دهیم و از اعداد کاملا درست استفاده کنیم می توانیم روی بخش متره و برآورد این نرم افزارها حساب باز کنیم و چون دقت زیادی در مدل سازی به کار رفته است پس متره هم کمترین خطا را خواهد داشت و از طرفی دیگر بحث های خطاهایی که در متره دستی به وجود می آید دیگر مشکل ساز نیست.

همچنین اگر عضو خاصی چه در معماری چه در سازه و یا حتی تاسیسات نیاز به تغییر داشت چون بیم به صورت هوشمند تغییرات را در همه بخش ها اعمال می کند با هر بار تغییر نیاز به محاسبه مجدد وجود ندارد و به صورت هوشمند با یک تغییر در همه بخش ها تغییرات به صورت اتوماتیک انجام می شوند.

دلایل استفاده از سیستم BIM در پروژه های ساختمانی

• کاهش هزینه ها حین اجرای سازه Construction Cost
• طراحی سازه و پروژه در زمان کم و مقرون به صرفه  Decrease Time
• کاهش خطا های اجرایی Clash Detecting
• ساخت سازه ها بصورت پیش ساخته Precast
• ساخت سازه با کیفیت تر  Construction Quality