رشته مهندسی عمران [از دروس و بازار کار تا مهاجرت]

مهندسی عمران یا همان راه و ساختمان سابق، یکی از رشته های پرطرفدار در گروه ریاضی و فیزیک می باشد؛ در این مقاله قصد داریم تا شما را با دروس، بازار کار، وضعیت مهاجرتی و هر آنچه که باید قبل از انتخاب این رشته بدانید آشنا کنیم.

منظور ما در این مقاله از رشته مهندسی عمران، رشته مهندسی عمران – عمران که پرطرفدار تر از دو گرایش دیگر یعنی عمران – آب و عمران – نقشه برداری است، می باشد.

دروس مهندسی عمران

اغلب رشته های مهندسی نیاز فراوانی به دانش ریاضیات پیشرفته دارند ولی رشته مهندسی عمران در مقطع کارشناسی را می توان جدای از این رشته ها مانند مهندسی برق دانست.

رشته عمران در مقطع کارشناسی ارشد بالای 10 گرایش دارد و از آنجایی که سعی شده در مقطع لیسانس دانشجویان با کلیت هر گرایش آشنا شوند، واحد های درسی این رشته بسیار متنوع می باشد و در صورتی که در دوران تحصیل خود با جدیت این دروس را مطالعه کنید به سادگی می توانید برای انتخاب گرایش مقطع ارشد، تصمیم گیری نمایید.

علی رغم تنوع بین دروس، تمرکز دروس مقطع کارشناسی رشته عمران بر دروس سازه ای استوار است و به همین جهت بسیاری از مهندسین شاغل در پروژه های ساختمانی در ترم های پایانی دوره لیسانس و یا پس از فارغ التحصیلی به پروژه های ساختمانی ملحق می شوند؛ ولی اگر قصد دارید در حوزه هایی مثل راه و آب و خاک وارد بازار کار شوید توصیه ما دادن ادامه تحصیل در گرایش های مرتبط است.

در بخش های آتی همین مقاله اندکی در مورد گرایش های ارشد عمران صحبت خواهیم کرد و در ادامه توجه شما را به تصویر زیر که یک چارت پیشنهادی از دروس مقطع لیسانس مهندسی عمران می باشد جلب می کنیم.

همان طور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، دروس مقطع لیسانس مهندسی عمران به 4 دسته زیر تقسیم می شوند :

پایه : این دروس به صورت مستقیم مربوط به مهندسی عمران نمی باشد و در بسیاری از رشته های فنی و مهندسی مشترک می باشد.
اصلی : دروسی که تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی عمران بایستی آن ها را مطالعه نمایند و در اغلب دانشگاه های کشور مشترک هستند.
عمومی : دروسی که ارتباطی با رشته مهندسی عمران ندارند و بایستی آن ها را بگذرانید و در کنکور مقطع ارشد نیز از آن ها سوالی مطرح نمی شود.
اختیاری : در مقطع لیسانس بایستی تعدادی واحد اختیاری بگذرانید که اغلب آن ها مربوط به رشته عمران و برخی هم با محوریت دروس عمومی باشد و با مطالعه این دروس می توانید با گرایش های مقطع ارشد مهندسی عمران بیشتر آشنا شوید (دروس اختیاری در دانشگاه های متخلف به صورت متفاوت ارائه می شود).

نکات جزئی زیادی در مورد دروس مقطع کارشناسی مهندسی عمران وجود دارد که در این مقال نمی گنجد، اگر علاقه مند به این موضوع هستید در کامنت ها بنویسید تا مقاله ای برای این مورد نیز منتشر نماییم.

بازار کار رشته مهندسی عمران

رشته مهندسی عمران کاربرد گسترده ای در دنیای پیرامون ما دارد، برای مثال شما که در حال مطالعه این مقاله هستید احتمالا یکبار از خانه خود به سمت فرودگاه حرکت کردید و در مسیر حرکت خود از جاده ای استفاده کردید که به دست مهندسین عمران احداث شده، در انتظار سبز شدن چراغ قرمز ایستاده اید که توسط مهندسین عمران (گرایش ترافیک) طراحی شده، در مسیر از کنار کانال های آبی گذر کرده اید که به دست مهندسین عمران (گرایش های آب) طراحی شده و از آبی نوشیدید که به دست مهندسین عمران (گرایش محیط زیست) فرایند تصفیه سازی آن انجام شده و در نهایت به فرودگاهی می رسید که مملو است از سازه هایی که به دست مهندسین عمران طراحی و اجرا شده است.

پارارگراف بالا بخشی از بخش هایی است که مهندسین عمران در آن ها نقش فعال دارند و قطعا بسیاری دیگر از حوزه های فعالیت مهندسین عمران از قلم افتاده است، بنابر این تا زمانی که بشر در حال نفس کشیدن است، مهندسین عمران جایگاه خود را خواهند داشت.

البته اگر می خواهید به صورت جزئی و دقیق بازار کار مهندسان عمران را بشناسید بخش زیر را که از مهندس فرهاد عاصمی دانشجوی دکتری گرایش ژئوتکنیک دانشگاه خوارزمی نقل شده است، مطالعه نمایید.

بامدرک کارشناسی مهندسی عمران قابلیت اشتغال در 90 درصد موقعیت های شغلی مهندسی عمران وجود دارد ولی 10 درصد باقی مانده نیازمند تحصیل در مقاطع تکمیلی می باشد و به طور کلی بازار کار مهندسی عمران به 3 دسته تقسیم می شود.

1- نظام مهندسی عمران: مهندسین عمران قابلیت اخذ 3 پروانه نظارت، اجرا و محسابات را دارند و البته صرف داشتن پروانه نظام مهندسی منجر به درآمد بالایی نخواهد شد و درآمد مناسب در گرو تاسیس دفتر فنی می باشد که بسته به شهر و محل سکونت می تواند درآمد متفاوتی داشته باشد.

2- نظام فنی اجرایی: حوزه شمول این بخش مربوط به پروژه های دولتی و یا خصوصی بزرگ مثل کارخانه ها می شود و تابع قوانین سازمان برنامه و بودجه کشور می باشد و به طور کلی به 2 دسته زیر تقسیم می شود :

نظارت کارگاهی (کار در شرکت های مهندسین مشاور): حداقل سابقه کار برای کار به عنوان ناظر پروژه 3 سال و برای سرناظر حداقل 10 الی 11 سال می باشد؛ درآمدش از این حوزه تابع بخشنامه خاصی می باشد و برای مثال فردی با 6-7 سال سابقه در سال 1400حدود 8 میلیون تومان و برای سابقه های بالاتر تا سقف 15 میلیون تومان دریافتی داشته است و این رقم در سال 1401 احتملا 2 برابر خواهد شد.

کار در شرکت های پیمانکار: این بخش خود به 3 تیپ تقسیم می شود :

عضو یا سرپرست دفتر فنی : علاوه بر اینکه شما باید به علوم مهندسی عمران و اجرای پروژه مشرف باشید، باید به آنالیز قیمت، فهرست بها، صورت وضعیت نویسی و… هم آشنا و مسلط باشید. این شغل در کنار نظارت که در بالا اشاره شد معمولا جزو کارهایی است که فارغ التخصیلان شاخص مهندسی عمران انتخاب می کنند.

فعالیت در شرکت های پیمانکاری اجرا : این شغل شاید سخت ترین شغل در کارگاه محسوب شود چون هم با کارگران و هم با ناظرین و سرپرست کارگاه و دفتر فنی در چالش خواهید بود.

سرپرست کارگاه : این شغل تجربه بالایی در زمینه اجرا و دفتر فنی نیاز دارد و هم بایستی به اصول مدیریتی آشنا باشید؛ معمولا 10 سال سابقه به بالا را به عنوان سرپرست کارگاه انتخاب می کنند.

3- کار در دفتر مرکزی شرکت های مهندسین مشاور: از مزیت های فعالیت در دفتر مرکزی شرکت های مشاور محیط تمیز تر و غیر کارگاهی است ولی عیب بزرگ آن در صورتی که در شرکت های خوب و بزرگ مشغول نشوید، حقوق پایین آن (در حد وزارت کار) می باشد.

شغل های مربوط به تحصیلات تکمیلی

ژئوتکنیک و سازه هیدرولیکی جزو معدود رشته های عمران می باشند که بازار کار اضافه تری نسبت به سایر گرایش های مهندسی عمران دارند؛ برای مثال برای مهندسین ژئوتکنیک سه دسته شغل ایجاد می شود :

1- شرکت خدمات آزمایشگاه مکانیک خاک و بتن : در صورت تاسیس این شرکت ها امکان همکاری با نظام مهندسی وجود دارد و یا می توان در این شرکت ها استخدام شد و در گزارش نویسی و انجام آزمایش ها فعالیت نمود.

2- طراح سد و سازه های آبی و ناظر مطالعات ژئوتکنیک و یا نگارش دفترچه ژئوتکنیک برای شرکت های مشاور ژئوتکنیک که امکان دورکاری نیز فراهم است.

3- فعالیت در زمینه گود برداری در زمینه طراحی، اجرا و نظارت

گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی عمران

همان طور که در بخش های قبل نیز اشاره شد، رشته عمران گرایش های متنوعی در مقطع کارشناسی ارشد دارد و در این بخش قصد داریم تا شما را با اسامی این گرایش ها آشنا کنیم؛ بنابر این اگر قصد دارید تمام گرایش های ارشد عمران را به تفصیل و دروس و بازار کار و … بشناسید بر روی لینک زیر کلیک نمایید و مقاله مربوطه را مطالعه نمایید.

گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی عمران

1-گرایش سازه

2- گرایش زلزله

3- گرایش ژئوتکنیک (خاک و پی)

4- گرایش محیط زیست

5- گرایش مدیریت ساخت

6- گرایش سازه دریایی و سازه های هیدرولیکی

7- گرایش منابع آب

8- گرایش راه و ترابری

9- گرایش حمل و نقل

10- گرایش ساختمان های هوشمند

11- گرایش خطوط راه آهن

مهاجرت مهندسین عمران

طی سالیان اخیر مهاجرت قشر مهندسین کشور رو به افزایش بوده است و مهندسین عمران نیز از این قضیه مستثنی نبوده اند.

برای اغلب گرایش های مهندسی عمران بازار کار مناسبی در دنیا وجود دارد و فارغ التحصیلان تمام گرایش های تا کنون موفق به مهاجرت تحصیلی و کاری به کشور های مناسب شده اند ولی آنچه که بین دانشجویان مشهور است، پذیرش بیشتر دانشجویان گرایش محیط زیست در کشور های جهان اول می باشد.

البته بسیاری از مهندسان عمران نیز در سال های اخیر و به صورت پروژه ای در کشور های همسایه مثل عراق و سوریه به فعالیت های عمرانی پرداخته اند و به علت کاهش ارزش ریال نسبت به ارز این کشور ها، از درآمد مناسبی بهره مند هستند.

در صورتی که قصد نداشته باشید در حوزه اجرا فعالیت کنید و به طراحی و محاسبات علاقه مند هستید می توانید با کشور های دیگر به صورت دورکاری همکاری کنید.

نرم افزار هایی که باید در دوره تحصیل مهندسی عمران بیاموزید

اغلب طراحی ها و محاسبات در پروژه های عمرانی به وسیله نرم افزار ها انجام می شوند و به همین علت بهتر است در دوران تحصیل خود با برخی از کاربردی ترین نرم افزار ها آشنا شوید؛ البته به برخی از آن ها را برای انجام پروژه های دانشجویی نیاز دارید و یادگیری آن ها برایتان الزامی خواهد بود.

برخی از نرم افزار های پرکاربرد مهندسی عمران را در ادامه معرفی خواهیم کرد :

1- نرم افزار اتوکد (AutoCAD)

نرم افزار اتوکد یکی از بهترین نرم افزار های طراحی است که بیشتر از بخش دوبعدی آن استفاده می شود ولی قابلیت طراحی 3 بعدی را نیز در اختیار شما قرار خواهد داد.

این نرم افزار در درس رسم فنی و نقشه کشی و بیشتر پروژه های دانشجویی مورد نیازتان خواهد بود.

2- نرم افزار ایتبس (ETABS)

بر خلاف نرم افزار اتوکد که ابزاری برای طراحی و ترسیمات است، نرم افزار ایتبس برای انجام محاسبات و مدلسازی اسکلت سازه به کار می رود.

این نرم افزار در درس پروژه فولاد و پروژه بتن کاربرد خواهد داشت.

3- نرم افزار سیف (SAFE)

نرم افزار SAFE، مانند نرم افزار ETABS تولید شرکت CSI هستند و به نوعی مکمل یکدیگر می باشند؛ نرم افزار ایتبس برای مدلسازی اسکلت و نرم افزار SAFE برای مدلسازی دال ها و پی سازه مورد استفاده قرار می گیرند.

به علت یکسان بودن شرکت تولید کننده این نرم افزار ها ارتباط خوبی بین خروجی این 2 نرم افزار وجود دارد و می توان تحلیل های خروجی نرم افزار ETABS را به عنوان ورودی به نرم افزار SAFE ارائه کرد.

در وبسایت ساختمون 24، دوره رایگانی با محوریت آموزش ایتبس و سیف وجود دارد که می توانید از آن استفاده نمایید.

این نرم افزار در دروس پروژه بتن و پروژه فولاد مورد استفاده قرار خواهد گرفت.