اندازه گیری فاصله در نقشه برداری

هدف نقشه برداری ، پیاده سازی عوارض موجود بر روی کاغذ است.

ابتدایی ترین ، ساده ترین و در عین حال پایه ترین اندازه گیری در نقشه برداری ، اندازه گیری فاصله است.

1 – انواع روش های تعیین فاصله

روش ها تعیین فاصله به 5 دسته زیر تقسیم می شوند و در ادامه روش تقریبی و محاسبه ای را مورد بررسی قرار می دهیم :

• تقریبی
• محاسبه ای
• مستقیم
• اپتیکی
• الکترونیکی

الف – روش تقریبی

این روش خود شامل موارد زیر است :

1. اندازه گیری از روی نقشه

این روش در صورتی کاربرد دارد که نقشه و مقیاس محدوده مدنظر در اختیار ما قرار داشته باشد.

در این روش فاصله افقی بین دو نقطه را در نقشه ، با خط کش اندازه گیری می کنیم و در مقیاس آن ضرب می کنیم.

برای مثال اگر مقیاس نقشه 1/100 باشد و فاصله افقی بین دو نقطه در نقشه 20 سانتی متر ، یعنی فاصله بین دو نقطه در واقعیت 0.2*100 یعنی 20 متر است.

دقت این روش به مقیاس و دقت نقشه و همچنین دقت در قرائت وابسته است ؛ به این صورت که هر چه مقیاس نقشه بزرگ تر باشد ، دقت بیش تر است.

• اندازه گیری با قدم انسانی

این روش برای برآورد های اولیه زمین شناسی ، کشاورزی و نظامی استفاده می شود.

طول هر گام انسان به طور متوسط 75 سانتی متر است ولی این عدد بایستی متناسب با فرد اندازه گیری کننده بهینه شود.

برای جلوگیری از خطای حاصل از شمارش تعداد اقدام ، از قدم شمار جیبی استفاده می شود.

دقت این روش برای افراد با تجربه حدودا 1/100 است.

[irp posts=”7734″ name=”تئوری خطاها در نقشه برداری [از صفر تا صد]”]

ب – روش محاسبه ای

این روش زمانی کاربرد پیدا می کند که مختصات دکارتی و یا قطبی نقاط در دسترس باشد.

اگر مختصات دکارتی نقاط A و B در دسترس و به شرح زیر باشد ، فاصله بین این دو نقطه از رابطه زیر به دست می آید.

اگر مختصات قطبی نقاط A و B در دسترس و به شرح زیر باشد ، فاصله بین این دو نقطه از رابطه زیر به دست می آید.

2 – خطا های سیستماتیک در فاصله یابی

الف – خطای افقی نبودن نوار

همان طور که در بخش قبل اشاره شد ؛ برای یافتن فاصله بین دو نقطه بایستی فاصله افقی بین دو نقطه را با نوار (متر) اندازه گیری کنیم.

حال اگر این نوار از حالت افقی به حالت مایل تغییر شکل دهد و به عبارتی با افق زاویه ای غیر 0 بسازد ، این خطا به وجود می آید.

محاسبه فاصله افقی به دو روش امکان پذیر است :

• معلوم بودن زاویه شیب

اگر d طول افقی ، L طول مایل و آلفا زاویه شیب باشد ؛ روابط زیر برقرار است :

• معلوم بودن اختلاف ارتفاع

اگر d طول افقی ، L طول مایل و h اختلاف ارتفاع باشد ؛ روابط زیر برقرار است :

ب – خطای امتدادگذاری

در خطای افقی نبودن نوار ، با اختلاف ارتفاع مواجه بودیم و در خطای امتدادگذاری با اختلاف اندازه در سطح افقی مواجهیم.

بنابر این فاصله عمودی خط ترسیم شده را با خط اصلی محاسبه می کنیم و برابر با d قرار می دهیم.

پ – خطای تغییر دما

تغییر دما می تواند باعث تغییر طول نوار و در نهایت خطا در اندازه گیری ها شود.

تغییر طول نوار با تغییر دما از رابطه زیر به دست می آید: