ترازیابی چیست؟ + انواع و روش ها
1 – ترازیابی چیست ؟
به تعیین اختلاف ارتفاع بین دو یا چند نقطه ( نسبت به هم و یا نسبت به یک سطح مبنای معین ) ترازیابی یا نیولمان گفته می شود.
به مجموعه نقاطی که ارتفاع یکسانی دارند سطح تراز می گویند بنابر این برای محاسبه اختلاف ارتفاع دو نقطه بایستی فاصله بین سطح تراز را مورد ارزیابی قرار دهیم.
محاسبه ارتفاع ها در پروژه های عمرانی بسیار حائز اهمیت اند و در ادامه مثال هایی برای بیان این اهمیت مشاهده خواهید کرد :
محاسبه ارتفاع ها در طراحی و اجرای پل بسیار حائز اهمیت اند ، چرا که در صورت اختلاف ارتفاع (ولو جزئی) دو طرف پلِ در حال احداث به یکدیگر نخواهند رسید و به نوعی پروژه دچار شکست خواهد شد.
در جاده ها با محاسبه اختلاف ارتفاع ها و در نهایت محاسبه شیب جاده ها ، مسیری مساعد را برای کامیون های حامل بار ایجاد خواهد شد.
2 – تعیین مبدا ارتفاعی
از آنجا که اندازه گیری ارتفاع هر نقطه نسبت به سطح مبنا به طور مستقیم امکان پذیر نیست ، در نقشه برداری سعی بر این است که ارتفاع نقاط را نسبت به نقطه ای دیگر که از دید ما مشخص است تعیین شود که به این روش محاسبه ارتفاع مطلق می گویند.
البته روش دیگر آن است که کلا ارتفاع به طور نسبی (با مبدا فرصی) تعیین شود که به این روش محاسبه ارتفاع نسبی می گویند.
محاسبه ارتفاع مطلق
برای انجاماین نوع از ترازیابی در ابتدا بایستی سطح دریای آزاد را تعیین کنیم و این کار به شرح زیر است :
- در کنار دریای آزاد و در نقطه ای به دور از امواج یه شاخص جزر و مد نصب می شود و به مدت چندین ماه ارتفاع سطح آب دریا نسبت به این شاخص سنجیده می شود.
- ارتفاع های سنجیده شده را میانگین گرفته و سطح متوسط دریا (مبدا ارتفاعی) مشخص می شود.
- نقطه ای در ساحل دریا را حفر کرده و سکویی بتنی با آرماتوری درون آن (این سکو بنچ مارک نامیده می شود) را در حفره ایجاد شده قرار داده و اختلاف ارتفاع بین نوک میله و مبدا ارتفاعی اندازه گیری می شود.
- در سایر نقاط شهر بنچ مارک ها را قرار داده و با ترازیابی این ارتفاع ها نسبت به نقاط قبلی که ارتفاعشان مشخص است ، ارتفاع نقاط جدید را به دست می آوریم.
3 – روش های ترازیابی
روش های ترازیابی به ترتیب دقت به ترتیب زیر اند :
- ترازیابی مستقیم یا هندسی
- ترازیابی مثلثی
- ترازیابی استادیمتری
- ترازیابی فشارسنجی
در ادامه هر یک از این روش ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
الف) ترازیابی مستقیم یا هندسی
این روش یکی از مرسوم ترین روش های ترازیابی است و اندازه گیری ها مستقیما توسط ابزارآلات ترازیابی انجام می شوند.
[irp posts=”7612″ name=”ترازیابی مستقیم | روش و شیوه ها”]
در ادامه روش محاسبه اختلاف ارتفاع بین دو نقطه A و B را به روش ترازیابی مستقیم مورد بحث قرار خواهیم داد :
- ابتدا دو عدد میر (خط کش بلند ) را به صورت عمودی در نقاط A و B قرار می دهیم و در ایستگاهی که بین این دو نقطه است ، دوربین ترازیاب را به صورت تراز شده قرار می دهیم ( دوربین ها خود محهز به تراز هستند ).
- با استفاده از دوربین ترازیاب که خط دیدش افقی است میر A و B را قرائت می کنیم.
- در نهایت با محاسبه اختلاف قرائت A و B ، اختلاف ارتفاع بین این دو نقطه به دست می آید.
در تصویر زیر روش ترازیابی مستقیم را مشاهده می فرمایید.
نکاتی راجع به روش ترازیابی مستقیم :
- الزامی وجود ندارد که فاصله ایستگاه از دو نقطه مذکور برابر باشد (ولی اگر در فاصله برابر باشد خطای سیستماتیک روش حذف می شود)
- الزامی وجود ندارد که ایستگاه ترازیابی بر روی خط واصل بین دو نقطه A و B باشد.
در محاسبات ترازیابی یک نقطه را به عنوان شروع و دیگری را به صورت پایان در نظر می گیریم و به قرائت نقطه شروع قرائت عقب و به قرائت نقطه پایان قرائت جلو می گوییم.
نکاتی راجع به قرائت ها :
- اگر قرائت عقب منهای قرائت جلو منفی شود یعنی در سرازیری هستیم.
- اگر قرائت عقب منهای قرائت جلو مثبت شود یعنی در سربالایی هستیم.
- اگر قرائت عقب منهای قرائت جلو صفر شود یعنی اختلاف ارتفاعی بین دو نقطه نداریم.
دیدگاهتان را بنویسید